Zawał Serca (zawał mięśnia sercowego)

Zawał mięśnia sercowego jest to martwica komórek mięśniowych określonego obszaru serca, wywołana zamknięciem światła naczynia wieńcowego, najczęściej w wyniku pęknięcia blaszki miażdżycowej. Zawał serca (atak serca) może wystąpić w każdym obszarze mięśnia sercowego, najczęściej występuje w obrębie ściany lewej komory. Zawał może obejmować całą grubość mięśnia (zawał pełnościenny) lub warstwę podwsierdziową (zawał niepełnościenny - zawał bez załamka Q w zapisie EKG). W Polsce występuje rocznie u pięćdziesięciu tysięcy osób.

Przyczyny zawału serca
Ponad 90% zawałów mięśnia sercowego spowodowanych jest całkowitym zamknięciem światła tętnicy wieńcowej przez zakrzep, powstały w wyniku pęknięcia blaszki miażdżycowej zwężającej tętnicę. Do innych przyczyn mogących spowodować zawał serca należą: kurcz tętnicy wieńcowej; wrodzona wada naczyń wieńcowych; zmiany zatorowo-zakrzepowe w tętnicach wieńcowych; kardiomiopatia przerostowa; wady zastawek serca; zatrucie czadem, przedawkowanie narkotyków (np.amfetaminy) i inne. Zawał serca występuje u pacjentów z dławicą piersiową (angina pectoris, dusznica bolesna), może także być jej pierwszym objawem choroby niedokrwiennej u ludzi dotychczas zdrowych. W bardzo rzadkich przypadkach jest spowodowany przez inną przyczynę. Najczęściej początek zawału rozwija się w godzinach porannych, między szóstą rano a południem. Związane jest to ze wzrostem aktywności układu współczulnego w tym czasie.

Objawy zawału serca
Zawał serca objawia się przede wszystkim bardzo silnym, długotrwałym (z reguły ponad 20 min.) bólem zamostkowym. Wystąpienie zawału często jest sprowokowane dużym wysiłkiem fizycznym (ciężka praca fizyczna, szybkie chodzenie, wchodzenie po schodach itp.) lub sytuacją stresową. Ból zawałowy z reguły nie ustępuje po zaprzestaniu wysiłku lub zażyciu nitrogliceryny w sprayu lub tabletce podjęzykowej. Charakter bólu jest tępy, rozpierający, rozrywający, ściskający, duszący, rwący, palący. Lokalizacja bólu: zwykle za mostkiem lub po lewej stronie klatki piersiowej (w bardzo rzadkich przypadkach z prawej). Ból zawałowy często promieniuje (rozchodzi się) do lewego barku, ramienia, stawu łokciowego, dłoni, do szyi, gardła, żuchwy lub pleców. U niektórych pacjentów dolegliwości mają charakter nietypowy i trudno je rozpoznać - zwłaszcza przy zawale dolnej ściany serca, w którym często jedynymi dolegliwościami są: ból brzucha, nudności, wymioty, złe samopoczucie. Zamiast bólu można również odczuwać duszność (subiektywne uczucie braku tchu) i uczucie ciężaru na klatce piersiowej. Zawałowi często towarzyszy znaczne osłabienie, które może prowadzić do zasłabnięcia i utraty przytomności. Większość chorych odczuwają silny lęk i są "zlani" zimnym potem. Ciśnienie tętnicze krwi może być normalne, niskie lub podwyższone. Tętno z reguły jest przyśpieszone, może być jednak zwolnione. U części chorych (około 10%) ból może w ogóle nie występować w trakcie zawału. Dotyczy to głównie osób starszych, zwłaszcza kobiet i chorych na cukrzycę. Nawet dla 40% osób zawał kończy się śmiercią przed dotarciem do szpitala. Spowodowana jest pierwotnym migotaniem komór rozwijającym się w wyniku martwicy ściany serca. Wśród osób hospitalizowanych umiera około 8% pacjentów.







Rozpoznanie zawału
W diagnostyce zawału oprócz charakterystycznych objawów, znaczenie mają również badania pomocnicze. Do szczególnie przydatnych zaliczamy EKG i markery martwicy mięśnia sercowego. W badaniu elektrokardiograficznym (EKG) zauważa się charakterystyczne zmiany, które postępując po sobie tworzą obraz ewolucji zmian w EKG w trakcie zawału. Markery zawału są to substancje znajdujące się we krwi, których stężenie rośnie w wyniku martwicy ściany mięśnia sercowego. Najczęściej oznacza się troponiny sercowe T i I, mioglobinę oraz aktywność kinazy kreatynowej mięśnia sercowego (CK-MB).

Pierwsze postępowanie w przypadku zawału
Osoba chora na niedokrwienną chorobę serca powinna być przygotowana do sytuacji wystąpienia bólu w klatce piersiowej. Gdy ból się pojawia należy przyjąć podjęzykowo jedną dawkę nitrogliceryny i położyć się. Jeśli mimo to ból nie ustąpi po pięciu minutach należy wezwać pogotowie i przyjąć 150 do 300 mg kwasu acetylosalicylowego (np. aspiryna, polopiryna).

Leczenie szpitalne
Celem leczenia jest przywrócenie przepływu przez zamkniętą tętnicę wieńcową aby zminimalizować uszkodzenie mięśnia sercowego. Już w karetce choremu podawany jest tlen, nitrogliceryna, leki przeciwpłytkowe i działająca przeciwbólowo morfina. Podawane są również beta-blokery, przeciwkrzepliwa heparyna, zmniejszające ciśnienie inhibitory ACE iw razie konieczności leki uspokajające. Po pierwszym postępowaniu rozpoczyna się leczenie reperfuzyjne. W zależności od potrzeby polega ono na leczeniu fibrynolitycznym za pomocą leków lub leczenia inwazyjnego.
Metody inwazyjne są preferowane ponieważ dają lepsze wyniki. Wykonuje się je za pomocą następujących zabiegów:
1) przezskórne interwencje wieńcowe (PCI) - zaliczamy do nich angioplastykę wieńcową, aterektomię, brachyterapię,
2) pomostowanie aortalno-wieńcowe (CABG),
3) rewaskularyzacja laserowa (TMLR).
Centrum Medyczne R-Med
Specjalistyczny Gabinet Lekarski - Lek. med. Krzysztof Rydzewski
Specjalista chorób wewnętrznych, Diabetolog, Specjalista chorób serca i naczyń, Flebolog, Hypertensjolog
ul.Wesoła 9a, 32-200 Miechów tel. 504 500 077